Franciscus van Assisi (2024)

• Hoe komt het dat een man als Franciscus van Assisi mensen tot op de dag van vandaag zo inspireert, begeestert? Wat maakt deze man zo uniek en tijdloos?
• Wat is de betekenis van de naamskeuze van paus Franciscus I? Kunnen wij uit deze naamskeuze ook een pauselijk ‘programma’ afleiden en zo ja, welk? Waarin ligt de vernieuwing van deze keuze?
• Kunnen mensen vandaag de dag nog toegang krijgen tot de historische figuur Franciscus van Assisi? Wat zijn de feiten en wat behoort tot de legendevorming? Maakt dit onderscheid eigenlijk uit?
• Is het beeld dat wij vandaag van Franciscus van Assisi hebben niet te eenvormig en té onverdeeld positief? Zijn er ook minder positieve kanten aan de figuur en prediking van Franciscus? Is het belangrijk om ook deze te beklemtonen?
• Is het verkeerd of juist terecht om Franciscus van Assisi voor de kar van bijvoorbeeld het ecologisch denken te spannen, omdat de ecologische problematiek in zijn tijd niet aan de orde was? Heeft de manier waarop Franciscus met dieren omging überhaupt wel iets met ecologie te maken?
• Is het ideaal waar Franciscus van Assisi mensen toe aanspoort vandaag wel nog haalbaar? In welke zin kunnen wij vandaag nog iets leren van Franciscus en hoe kunnen we dit toepassen in onze context?
• Kan een leven als Franciscaan mensen vandaag nog aanspreken? Wat betekent het om in onze samenleving te leven in een kloosterorde? Zijn het enkel de meest devote gelovigen die deze keuze maken?

Leerplandoelen uit het leerplan rooms-katholieke godsdienst

De leerling ontdekt en verwoordt de eigenheid van de levensbeschouwing waarin hij/zij les volgt.

Interlevensbeschouwelijke competenties<Ik en mijn levensbeschouwing<Kennis

De leerling gaat respectvol en open om met de eigenheid van de eigen levensbeschouwing.

Interlevensbeschouwelijke competenties<Ik en mijn levensbeschouwing<Vaardigheden en attitudes

De leerling verplaatst zich in het levensbeschouwelijk perspectief van anderen.

Interlevensbeschouwelijke competenties<Ik, mijn levensbeschouwing en deze van de ander<Vaardigheden en attitudes

Jeugd
Franciscus wordt in 1181/2 geboren in Assisi als de zoon van een rijke koopman. Hij heeft een onbezorgde jeugd. Vaak is hij de aanvoerder van feesten met vrienden. Over geld hoeft hij zich nooit zorgen te maken. Er is meer dan voldoende voor een leven in luxe.

Ridder
Franciscus voelt er niet zo veel voor om zijn vader op te volgen in de zaak. Hij droomt ervan om ridder te worden. Daarom gaat hij vechten in de oorlog tegen Perugia in 1202. Assisi wordt echter al snel verslagen en Franciscus belandt in een gevangenis in Perugia.

Weer thuis
Na een jaar wordt hij vrijgekocht door zijn vader en komt hij weer thuis. In de kerker is hij al ziek geworden en zijn gezondheid laat hem nog een tijdje in de steek. In deze tijd begint Franciscus steeds vaker na te denken over zijn leven en over God.
Toch kiest Franciscus er nog een keer voor om ridder te worden. Het is 1205 als hij zich aansluit bij een expeditie tegen Apulië.

Een beslissende droom in Spoleto
Onderweg naar Apulië voelt Franciscus zich niet zo fit. In de buurt van Spoleto besluit hij even te gaan rusten. Dan krijgt hij een droom. Een stem zegt tegen hem, dat hij terug moet gaan naar Assisi. Daar zal hem duidelijk worden wat zijn werkelijke bestemming is. Franciscus geeft zijn kostbare wapenrusting weg en gaat terug naar huis. Daarna zal hij nooit weer wapens opnemen.

De zoektocht
Na terugkomst zoekt Franciscus naar zijn bestemming. Soms brengt hij dagen door in de eenzaamheid van de Monte Subasio vlakbij Assisi. Af en toe viert hij nog feesten met zijn vrienden. Steeds vaker denkt Franciscus over God. Dan vinden er twee belangrijke gebeurtenissen plaats.

De ontmoeting met de melaatse
Op een dag in 1205 rijdt Franciscus op zijn paard in de buurt van Assisi. Dan ziet hij een melaatse aankomen. Normaal zou hij hard weggereden zijn, maar nu stapt Franciscus van zijn paard af. Hij loopt naar de melaatse en kust zijn half weggerotte hand. Het maakt hem erg gelukkig en hij gaat zelf daarna ook geregeld melaatsen verzorgen. Deze gebeurtenis maakt grote indruk op Franciscus. Hij beschrijft het in zijn Testament. Vanaf dat moment zal Franciscus altijd partij kiezen voor de zwakkeren en verdrukten in de maatschappij.

Het kruis van San Damiano
Vlak na de ontmoeting met de melaatse gaat Franciscus geregeld bidden in het kerkje van San Damiano. Hij bidt voor het kruis (zie bij De geschriften van Franciscus, gebed voor het kruis). Hier hoort hij een stem die zegt: “Ga, Franciscus, repareer mijn huis, want je ziet dat het op instorten staat”.

Verkoop van stoffen en paard in Foligno
Franciscus neemt de opdracht die hij in San Damiano kreeg heel letterlijk. Hij begint met het herstellen van dit kerkje. Hiervoor heeft hij geld nodig. Daarvoor neemt hij dure stoffen uit de winkel van zijn vader en gaat naar Foligno. Daar verkoopt hij de stoffen en zijn paard.

De breuk met zijn ouders
Zijn vader is woedend over de verkoop van de stoffen en het paard. Hij zegt dat het diefstal is en roept Franciscus op om voor het gerecht te verschijnen. Het proces vindt in 1206 plaats voor de bisschop. Als de aanklacht is voorgelezen, trekt Franciscus zijn kleren uit en terwijl hij het bundeltje kleding aan zijn vader geeft zegt hij: “Voortaan zeg ik alleen nog, Onze Vader die in de hemel is, en niet meer vader Pietro di Bernardone”. Franciscus doet afstand van alle bezit en ook zijn rechten op een erfenis.

Herstellen van kerkjes
Na het proces gaat Franciscus eerst naar een vriend in Gubbio, maar hij keert snel terug om verder te werken aan het herstel van de kerk van San Damiano. Van 1206 tot 1208 herstelt hij ook de kerken Santa Maria degli Angeli en San Pietro della Spina, allebei vlakbij Assisi.

Franciscus vindt zijn bestemming
Begin 1208 hoort Franciscus op een dag het evangelie van de wegzending van de apostelen. De volgelingen van Jezus mogen geen goud en zilver bezitten, geen beurs, tas en stok meenemen onderweg en geen sandalen dragen. Nu weet Franciscus het. Hij trekt zijn sandalen uit, past zijn kleding aan en zal zich zijn leven lang verzetten tegen geld en bezit.

De eerste broeders
Op 16 april 1208 komen Bernardus van Quintavalle en Petrus Catani bij Franciscus. Bernardus is een rijk en geleerd man, Petrus is een rechtsgeleerde. Ze sluiten zich aan bij de leefwijze van Franciscus. Ze noemen zichzelf de boetelingen van Assisi. Een week later volgt Egidius en kort daarna volgen er meer mannen uit Assisi en omgeving.

Naar Rome
Als er twaalf broeders zijn besluiten ze naar Rome te gaan om de paus om goedkeuring te vragen voor hun manier van leven. Het is dan 1209. In die tijd waren er veel ketterse bewegingen. Franciscus wilde binnen de kerk blijven. De paus is verheugd dat er een groep broeders is die binnen de kerk de armoede willen beleven en de navolging van Christus in praktijk willen brengen. Het is het begin van de broederschap.

De stal in Rivotorto
Na terugkomst uit Rome gaan de broeders in een stal bij Rivotorto wonen. De omstandigheden zijn zeer primitief, maar de broeders zijn gelukkig en vol enthousiasme. Ze worden verjaagd uit de stal als op een dag een boer zijn ezel naar binnen stuurt.

Portiuncula
Na Rivotorto trekken de broeders naar Portiuncula. Hier staat het kerkje van Santa Maria degli Angeli dat Franciscus hersteld heeft.
De broeders beleven ook hier een gelukkige tijd. Ze leven in volstrekte armoede en trekken rond om te preken en te werken. In het begin vonden de mensen de broeders maar rare lui, maar nu krijgen ze steeds meer waardering en liefde voor Franciscus en zijn broeders.

Clara
Clara heeft Franciscus al vaak horen preken en wil hem ook volgen. In de nacht van 18 maart 1212 vlucht zij uit haar huis en gaat naar Franciscus en zijn broeders. Daarna volgen andere vrouwen.Clara en haar zusters gaan wonen bij het kerkje van San Damiano. Clara is daar tot haar dood in 1253 gebleven.

Franciscus gaat naar de sultan
Franciscus gaat in 1219 naar Damiate in Egypte om het kruisvaarderskamp te bezoeken. Hij ziet zelfs kans bij de sultan, Melek el-Kamil te komen en met hem te spreken. De sultan wordt niet bekeerd tot het Christendom, maar tijdgenoten vertellen wel dat el-Kamil na zijn gesprek met Franciscus veranderd is. Het is een unieke gebeurtenis. Franciscus brengt de boodschap van de vrede temidden van het strijdgewoel van de kruistochten.Franciscus vertrekt hierna naar het heilige land om de plaatsen waar Jezus is geweest te bezoeken. Een broeder uit Italië komt naar het heilige land om Franciscus te waarschuwen dat er grote problemen in de orde zijn en hij keert zo snel mogelijk terug.

Franciscus treedt af als bestuurder van de orde
De orde is inmiddels behoorlijk gegroeid en er zijn duizenden broeders. De vraag om voorschriften en regels wordt groter. Voor het aansturen van de orde is een sterke bestuurder nodig. Franciscus weet dat hij daar niet de geschikte persoon voor is en treedt af. Zijn broeder van het eerste uur, Petrus Catani, volgt hem op.

Het schrijven van een regel
In 1221 schrijft Franciscus een regel. Hierin zijn de besluiten die de broeders tussen 1209 en 1221 hebben genomen verwoord. Hierna wordt er nog behoorlijk aan deze voorlopige regel gewerkt, want men is nog niet tevreden over de inhoud. In 1223 trekt Franciscus zich een tijdje terug in Fonte Colombo om een nieuwe versie van de regel te schrijven. Deze regel wordt op 29 november 1223 door de paus goedgekeurd. Dit is de regel die ook nu nog voor de minderbroeders geldt.

De stigmata
De gezondheid van Franciscus gaat steeds verder achteruit. In het Midden-Oosten heeft hij een oogkwaal en waarschijnlijk ook malaria opgelopen.In 1224 besluit hij naar La Verna, een berg ten noorden van Umbrië, te gaan. Op 14 september ontvangt Franciscus hier de stigmata, de wonden van het lijden van Jezus.

Het Zonnelied
Franciscus trekt in 1225 nog rond. Voor een behandeling van zijn oogziekte is hij een kluizenarij in het Rieti-dal. Ook verblijft hij een tijdje in San Damiano. Ondanks zijn ernstige ziekte en pijnen schrijft hij zijn prachtige Zonnelied.Het Zonnelied getuigt van een grote liefde voor de schepping.

Franciscus schrijft zijn Testament
In 1226 treffen we Franciscus op diverse plaatsen aan. Zo is hij een tijdje in het bisschopspaleis in Assisi. Als Franciscus voelt dat de dood nadert vraagt hij of ze hem naar Portiuncula willen brengen. Hier dicteert Franciscus zijn Testament.

Zuster dood
Franciscus sterft op zaterdagavond 3 oktober 1226 in Portiuncula. Zijn lichaam wordt naar Assisi gebracht. Eerst gaat men langs San Damiano zodat Clara Franciscus nog één keer kan zien. Franciscus wordt in de kerk San Giorgio begraven.

Heilig
Op 16 juli 1228 wordt Franciscus heilig verklaard. Direct daarna begint men met de bouw van de San Francesco in Assisi. Het lichaam van Franciscus wordt in mei 1230 naar deze kerk overgebracht.

Wie was Franciscus nu werkelijk? Bij het beantwoorden van die vraag stuiten we onvermijdelijk op het probleem van de projectie, dat wil zeggen onze neiging om in de ander te zien wat we willen zien, en weg te laten wat niet past, en zo het zicht op de werkelijkheid buiten ons te vertroebelen door onze eigen innerlijke beelden. Soms gebeurt het bewust, meestal onbewust. (…) Zelfs als je als middeleeuwer onbevangen een heiligenleven wil beschrijven, dan nog wil je de verhalen over jouw heilige graag opsmukken en aandikken met anekdotes en wonderen waar andere heiligen ook al succes mee geboekt hebben… Waar eindigt de waarheid en begint de fantasie, de overdrijving, de mythevorming, de leugen? (…) Tot op de dag van vandaag lopen waarheid en verdichtsel rond Franciscus door elkaar. Steeds krijgt de man uit Assisi de kleur van degene door wiens ogen hij wordt gezien.

Het veranderend tijdsperspectief speelt daarin een belangrijke rol. ‘Wie op reis gaat naar het jaar 1200 reist als een antropoloog naar een ontwikkelingsland’, schreef Hélène Nolthenius in haar boek over Franciscus. ‘Om werkelijk oog in oog te komen met een tijdvak als de Middeleeuwen, zou een mens niet alleen moeten terugvinden wat de tussenliggende eeuwen zijn kwijtgeraakt: hij moet ook kwijtraken wat de tussenliggende eeuwen hebben gevonden. Zijn horizon moet zich opnieuw vernauwen. Zijn aarde moet weer plat worden. Hij moet opnieuw tot bovennatuur verheffen wat hij als natuur heeft leren zien, opnieuw buiten zich projecteren wat Freud en de zijnen in ons binnenste vonden. Slaagt hij daarin? Daar slaagt hij nooit in.’

Behalve het tijdsperspectief is er ook het zielenperspectief: de subjectieve voorkeuren, gedachten en gevoelens van de waarnemer, gevormd door persoonlijke ervaringen en al dan niet ingebed in bepaalde tijdgebonden stromingen en ideologieën. Hoe kijken we in een tijd van vrouwenemancipatie aan tegen Franciscus’ houding tegenover vrouwen? Wat moet een fervente anti-papist met Franciscus’ trouw aan de kerk? Heeft Franciscus wel het milieubewustzijn dat ecologen hem toedichten? Is hij wel zo ruimdenkend tegenover mensen met een andere overtuiging als de vredestichters zouden willen? Is hij wel zo’n rebel als de revolutionairen van hem maken?

Ik, jij, wij, kunnen wij, subjectief als we zijn, Franciscus ooit zien zoals hij was? Zelfs als we de tussenliggende eeuwen zouden kunnen overbruggen, zelfs dan blijft onze persoonlijke inkleuring van het beeld bestaan.

De zoete maar in zijn eenvoud diep ontroerende Franciscus van de katholieke Vlaamse volksschrijver Felix Timmermans is een andere dan die van de cineast Franco Zeffirelli die van hem een idealist in flower-power-stijl maakt. De brave heilige die een kapucijn als Cuthbert Brighton ten tonele voerde is een ander dan de dramatische mysticus die te zien is in de film die Liliane Cavani in 1989 over Franciscus maakte. Zelfs Franciscus’ eigen verdeelde broeders, de ‘rekkelijken’ en de ‘preciezen’, bevochten elkaar al vanaf zijn dood met de beelden die zij (letterlijk) van hem maakten overeenkomstig hun eigen voorkeur, overtuiging en ambitie.

Omtrent het mysterie dat een mens is, laat staan een uniek mens van het formaat van de ‘poverello’ of ‘kleine arme’ van Assisi, bestaat dus niet (of slechts bij benadering en op onderdelen) zoiets als objectiviteit.

Uit Het zevenvoudige pad van Franciscus van Assisi van Hein Stufkens

De milieubeweging beroept zich op Franciscus. Hij heeft meer dan eens strijdende partijen tot verzoening gebracht. Het bekende verhaal over ‘de wolf Gubbio is in feite een tekst over het omgaan met conflicten.

Toen paus Johannes –Paulus II de leiders van de wereldgodsdiensten uitnodigde voor een gezamenlijk overleg, deed hij dat niet toevallig in Assisi. Franciscus heeft kennis gemaakt met de Islam. Hij heeft hun godsdienstbeleving gewaardeerd, hij vond dat wij op een aantal punten van hen konden leren. In zijn eerste regel geeft hij aan hoe zijn broeders kunnen leven en, zeer opvallend zeker voor die tijd, hij benadrukt dat ze niet op de eerste plaats die mensen moeten bekeren (1 Reg MB 16,5-6)

Franciscus heeft sterk de nadruk gelegd op de armoede, op het kiezen van de kant van de minsten in de samenleving .Zijn zorg voor melaatsen is daarvan een concrete uitdrukking. In feite levert hij zo kritiek op het toen beginnend ‘middeleeuws kapitalisme’. Het is niet moeilijk om van daar de sprong te maken naar actuele problemen.

Franciscus is mijns inziens niet met een vooropgezet plan actief geweest op al die terreinen. Hij had gewoon een open oog voor de problemen van zijn tijd. Hij heeft er ook bewust op gereageerd.

Wat is hij nu? – een vredesactivist, een man van de milieubeweging, een maatschappelijk geëngageerde, een voorstander van de dialoog tussen godsdiensten? En vooral: hoe hangt dat samen?

Men kan de betekenis van Franciscus ook belichten van uit zijn rol als ordestichter. Rond Franciscus is een hele beweging ontstaan. Hij heeft snel broeders gekregen. Hij zag zichzelf wel niet als ‘stichter’, hij heeft herhaaldelijk gezegd dat dit hem is overkomen. Maar hij werd in feite de voortrekker, het gezag, het leidende voorbeeld van een sterk groeiende groep. Na tien jaar waren ze al met minstens drieduizend. Clara heeft zijn levensvisie en regel overgenomen en aangepast voor vrouwen. Nog later hebben zich getrouwde mensen aangesloten en een ‘derde orde’ gevormd. Gedurende tien jaar is Franciscus de hoofdverantwoordelijke geweest van zijn broeders.

Men herkent zijn hand in de regels van de orde (het zijn er namelijk twee). Hij heeft zijn broeders uitgestuurd, eerst in Italië, dan over de Alpen, naar Frankrijk, Engeland, de Duitssprekende landen, Marokko… Ook in de Anglicaanse en in de lutherse kerken bestaan vandaag franciscaanse gemeenschappen.

Natuurlijk is hij ‘Sint Franciscus’. Maar ik vermoed dat hij niet enkel aanspreekt door zijn religieuze boodschap. Of liever, die boodschap was gekleurd door zijn ongewone en veelzijdige persoonlijkheid. Hij was een charmant iemand. Al in zijn jonge jaren viel hij op door zijn goedhartigheid (voor bedelaars bv.), zijn generositeit (zijn vrienden aten en dronken graag op zijn kosten!), zijn hoofse manieren. Zie maar wat de ‘Drie Gezellen’ (één van de oudste getuigenissen) daarover schrijven: ‘Hij bezat echter in zijn spreken en optreden een als het ware ingeboren hoffelijkheid. Van nature was hij er te gevoelig voor iemand ooit een kwetsend of gemeen woord toe te voegen en hij zou dit ook nooit doen. Zelfs kwam hij er toe, hoe verzot hij ook was op geestigheden en hoe gemakkelijk hij zich ook liet gaan, het vaste voornemen te maken om nooit een antwoord te geven aan iemand die hem gemene dingen zei. Al gauw werd in de hele streek hierover gesproken en werd hij zo bekend dat velen die van hem hoorden, gingen zeggen dat er wel iets groots uit hem zou groeien’ (3Gez 3).

Hij had ongetwijfeld opvallende eigenschappen. Ik wil er een paar aanhalen.

Franciscus was een acteur. Trouwens, ziet hij zichzelf en zijn broeders niet als ‘joculatores’, de narren, de clowns (zij het die van God)? Wat ik hier vooral bedoel, wat men duidelijk terugvindt in de eerste levensbeschrijvingen, is dit hij had talent voor en wellicht nood aan uitbeelden. Hij voelt mee met de bedelaars en hij maakt zichzelf tot bedelaar: hij wisselt van kleren met één van hen. Is de kerstviering in Greccio niet één grote enscenering? We weten dat hij zijn preken dikwijls afsloot met één of ander toneeltje. De bekende episode waar hij door zijn vader voor het gerecht gedaagd wordt, al zijn kleren uittrekt en die aan de voeten van zijn vader legt – is dit geen subliem toneel? De bedoeling is duidelijk, hij speelt geen komedie, maar om het op die manier te doen, daarvoor moet iemand de juiste feeling en ingesteldheid hebben. Franciscus is zo gebleven tot het einde. Als hij gaat sterven, laat hij zich naakt op de aarde leggen. Je moet er maar opkomen.

Franciscus had een speciale band met dieren (1 Cel 77). Overigens met heel de natuur. Het Zonnelied is daarvan een sterke getuigenis. Maar ik beperk me hier tot de dieren. Celano geeft er vele voorbeelden van (zie 2 Cel 165-171). Meer dan eens heeft hij de vogels gevraagd om te zwijgen zo lang hij en zijn broeders willen bidden. In 2Cel 47 lezen we hoe een nest roodborstjes een tijd lang a.h.w. deel uitmaakten van de communiteit waar Franciscus toen woonde. De ouders brachten hun nest jongen groot in de hut van de broeders, ze trippelden tussen hen door en aten met hen mee. Geen wonder dat dergelijke dingen werden doorverteld. Vandaar ook de vele afbeeldingen waar Franciscus door dieren is omgeven. Hoe men dat kan verstaan of verklaren weet ik niet goed, maar heel zeker heeft dit ertoe bijgedragen dat Franciscus bewonderd en geliefd werd.

Franciscus was een man van muziek en poëzie. Dat had hij van jongs af aan. Sommige biografen laten hem met zijn vader meegaan op diens handelsreizen naar Frankrijk. Daar zou hij kennis gemaakt hebben met de muziek van de ‘trouvères’ en Frans geleerd. Zeker weten we dat hij van muziek hield. Wanneer hij erg ziek was kon muziek hem troosten. Wanneer zijn religieuze emotie te sterk werd, begon hij soms te zingen, in het Frans (2 Cel 127). Celano vertelt hoe hij hem zag ‘viool spelen’ op twee stokken. Muziek en poëzie vinden hun hoogtepunt in het Zonnelied. Het is niet alleen een geweldig gedicht, het was bedoeld om te zingen. Muziek wordt hier een vorm van pastoraal: hij laat het zingen voor de podestà (burgemeester) en de bisschop van Assisi die in ruzie liggen en de twee verzoenen zich als ze dit horen.

Al die genoemde aspecten maken van Franciscus een sympathieke, aantrekkelijk figuur. Hij was een man met ongewone talenten.

Uit Kennismaking met Franciscus van Walter Verhelst ofm

Franciscus werd in 1182 geboren in Assisi, een plaatsje in de Italiaanse landstreek Umbrië, als zoon van de rijke lakenkoopman Pietro Bernardone. Eigenlijk heette hij Giovanni. Maar omdat vader graag pronkte met zijn successen en op het moment van Giovanni's geboorte in Frankrijk verbleef, noemde hij zijn zoon sindsdien Francesco, 'Fransmannetje'. De jongen kreeg de opvoeding die bij zijn status paste. Het maakte hem tot een zelfverzekerde jongeman, vriendelijk in de omgang, vrolijk, in alle takken van sport de beste, gezien bij de meisjes en vrijgevig met geld. Hij droomde ervan ridder te worden. Door gevangenschap en ziekte raakte hij echter in een crisis. Zijn vrienden bleven weg. Heel snel was men hem vergeten. Het werd hem duidelijk dat hij beter kon vertrouwen op God dan op mensen.

De verhalen vertellen dat stemmen hem zeiden de kerk weer op te bouwen. Hij meende dat het ging om een vervallen kerkje in de omgeving van Assisi, de San Damiano. Dat knapte hij op met het geld dat hij verdiende door in de kelder opgeslagen stoffen van zijn vader te verkopen. Deze had hem daar geen toestemming voor gegeven en zag zijn beoogde winsten opgaan aan een zinloze, geld verslindende onderneming. Hij was woedend en sloot hem op. Maar eenmaal vrij ging Franciscus gewoon door. Nu sleepte vader zijn zoon voor de rechter; die verwees de zaak door naar de bisschop. Omstuwd door de hele plaatselijke bevolking klaagde vader zijn zoon aan bij de bisschop en eiste al het geld van zijn zoon terug. Daarop gespte Franciscus voor het oog van alle aanwezigen zijn beurs los en wierp die zijn vader voor de voeten. Vervolgens kleedde hij zich uit tot op het naakte lijf en gooide kledingstuk voor kledingstuk voor zijn vader neer. Nu kwam de bisschop achter de jongeman staan en sloeg zijn mantel om hem heen. Vanaf dat moment was het voor iedereen duidelijk, dat Franciscus voortaan niet meer bij zijn vader hoorde, maar bij de Kerk van Christus (1206).

• Een cyclus van 28 fresco’s van Giotto over het leven van Franciscus.

• De jeugdboekenreeks ‘Franciscus van Assisi, een levensloop in zeven delen’, te bestellen via www.a3boeken.nl.

  In deze serie zetten Jord Neuteboom en Brigida Almeida het leven van Franciscus van Assisi op bijzondere wijze in woord en beeld neer. Het begint op een mooie vakantiedag als Jacob en zijn vader bij de grote kerk in Assisi arriveren. Ze willen de schilderijen van Giotto bewonderen, maar kunnen niet om broeder Bertho heen. Als een poortwachter staat hij bij de deur. Hij biedt aan hen rond te leiden en te vertellen over Franciscus.

  Na enige aarzeling gaat Jacobs vader hierop in. Hiervan krijgt hij geen spijt, want dankzij broeder Bertho stappen zij als het ware in het leven van Franciscus. Broeder Bertho vertelt, Jacobs vader luistert vooral en Jacob, die heeft zo zijn eigen ideeën en vragen. De tweede vakantiedag kloppen Jacob en zijn vader weer bij broeder Bertho aan, want het verhaal over het leven van Francesco is nog lang niet uit. En zo gaat het zeven dagen achter elkaar, tot het hele verhaal is verteld.

Toen hij eens met zijn broeders langs een groep bomen liep, konden ze elkaar niet verstaan vanwege het lawaai dat de vogels maakten. Franciscusbesefte dat hij de dieren tekort gedaan had en zei tegen zijn broeders dat ze even moesten wachten. Hij gebaarde de vogelsdat hij hen iets wilde zeggen.

Terstond kwamen de vogels die in de bomen zaten, naar hem toe en allen bleven zonder te bewegen voor hem zitten tot hij zijn preek beëindigd had. En ook toen gingen ze niet weg voor hij hun zijn zegen had gegeven. En, zoals broeder Masseus en broeder Jacobus de Massa later vertelden, verroerde geen enkele vogel zich toen Franciscus tussen hen door liep en hen met zijn pij raakte.

De inhoud van de prediking van Sint Franciscus was in grote lijnen de volgende: "Mijn dierbare zustertjes de vogels, jullie zijn God, je Schepper, veel dank verschuldigd en je moet Hem altijd en overal verheerlijken, omdat Hij jullie de vrijheid heeft gegeven om te vliegen waar je maar wilt en tevens omdat Hij jullie dubbele kleding geschonken heeft en enkelen van jullie in de ark van Noach heeft opgenomen opdat jullie soort in stand zou blijven. Ook zijn jullie Hem veel dank verschuldigd voor het element van de lucht, dat Hij jullie heeft toegewezen. Daarbij komt nog, dat hoewel jullie zaaien noch oogsten, God jullie voedt en jullie de rivieren en bronnen geeft om te drinken, bergen en dalen om je in veiligheid te brengen, en hoge bomen om er je nest in te bouwen. En daar je niet kunt spinnen of naaien, kleedt God jullie: jullie en je kinderen. God bemint jullie dus wel in hoge mate, daar Hij jullie met zoveel weldaden overlaadt. Wacht je daarom, geliefde zustertjes, voor de zonde der ondankbaarheid, doch wees er altijd op bedacht God te verheerlijken."

En terwijl Franciscus aldus tot hen sprak, deden al die vogeltjes hun bekjes open, reikten zij hun halsjes, spreidden zij hun vleugeltjes uit en bogen zij eerbiedig hun kopjes tot aan de grond en toonden zij door gebaar en getjilp dat de woorden van de heilige vader hun groot genoegen deden. En Sint Franciscus deelde die vreugde en blijdschap met hen en verbaasde zich zeer over die grote hoeveelheid vogels en over hun prachtige verscheidenheid en over de aandacht waarmee zij naar hem luisterden en alle schuwheid hadden afgelegd; en daarom prees hij in hen godvruchtig de Schepper.

En toen Sint Franciscus zijn prediking besloot, maakte hij een kruisteken over hen en gaf hun verlof weer weg te vliegen; daarop vlogen al die vogeltjes tegelijk op onder wonderschoon gezang en gingen in vier groepen uiteen volgens het kruis dat Sint Franciscus over hen gemaakt had; en zo vloog een deel naar het oosten, een ander deel naar het westen, de derde groep vloog naar het zuiden en de vierde naar het noorden, en iedere groep zong al vliegend zijn mooiste lied. En door zingend uiteen te gaan naar de vier windstreken der wereld, volgens het kruisteken dat Sint Franciscus, de drager van Christus' kruisbanier, over hen gemaakt had, gaven de vogels te kennen dat de boodschap van Christus' kruis zoals zij door Sint Franciscus weer was opgevat, door hem en zijn broeders in heel de wereld moest worden uitgedragen en dat die broeders evenals de vogels niets op deze wereld in eigendom moesten hebben, maar zich voor hun levensonderhoud moesten verlaten op Gods Voorzienigheid alleen. Tot lof van Christus. Amen.'

Bron

Franciscus klimt omhoog naar de kluizenarij van de Carceri. De berg Subasio wordt steeds woester.

Een appel valt voor zijn voeten neer. Je zou haast denken dat hij de dorst van de broeder heeft geraden. Franciscus pakt de appel zorgvuldig op, en zijn hand verheugt zich over de onverwachte koelte van de vrucht.

«Wat een prachtig schepsel ben je!» roept hij uit. Van je rondheid word ik duizelig. Je groeven glimlachen van het plezier appel te kunnen zijn.Hoe heb je gesidderd van angst in de nachtvorst van de vroege lente. Hoe taai wist je je val steeds weer voor je uit te schuiven.»

Aarzelend en dorstig steekt Franciscus de appel omhoog om erin te bijten. Dan ziet hij vlak naast de steel een gaatje, dat verraadt dat er een worm in de appel woont.

«Ach appel», zegt Franciscus dan, «wat geef je me een prachtig voorbeeld. Je hebt een ander schepsel al onderdak en voedsel aangeboden. Daar had ik toch bijna broeder Worm van zijn levensonderhoud beroofd.»

En voorzichtig legde Franciscus de appel terug in het gras.

Bron

Franciscus en broeder Masseüs keren onder de stromende regen uit Gubbio terug. Broeder Masseüs loopt - volledig doorweekt - sneller en sneller. Steeds tien schreden vooruit, wacht hij keer op keer zijn reisgenoot met tentoonspreiding van zo groot mogelijk ongeduld op. Als hij hem al voor de zesde maal heeft ingehaald, zegt Franciscus:

'Wat heb je toch een haast, mijn vriend. Ben je soms bang van de regen? De regen heeft zachtere handen dan een jong meisje en kent vrolijker liederen dan de wijndrinkers. Je moet de regen liefhebben en je door haar laten beminnen!'
Terwijl het pijpenstelen begint te regenen, kleedt Franciscus zich uit om zijn lijf nog beter aan de tederheid van zuster regen aan te kunnen bieden. Dan spreekt hij broeder Masseüs goedhartig toe:

'Mijn broeder, vandaag leer ik je het geduld! Zie de volharding waarmee de regen uit de hemel valt, hoe onvermoeibaar de beek aan de rots ontspringt. Denk aan het geduld van de haven, die naar het schip smacht, aan het geduld van de zee, die golf na golf op het strand werpt, zonder ooit een stap vooruit te komen. Denk aan het geduld, dat de stam van een boom nodig heeft, tot er een kruis van te maken valt. Denk aan het geduld van de aarde die op de botten van mijn armzalige lijf wacht.'
Bij deze woorden werpt broeder Masseüs zich, midden in een reuzenplas, aan de voeten van de heilige neer en begint zijn sandalen te kussen, zeggend: 'En denk aan het geduld dat je met mij, de grootste van alle zondaars, hebt.'

Bron

Franciscus dwong zichzelf minder en minder te slapen en spoorde de broeders aan, hem na te volgen.

«Sta toch op, broeder Juniper», riep hij midden in de nacht. «Het is tijd om te bidden.»
Broeder Juniper sliep nog half en dacht niet aan het woord van Franciscus: «Wie gehoorzaamt, moet als een lijk zijn.»

Met tegenzin sprak hij: «Mijn geest wil wel bidden, vader, maar mijn lijf wil slapen.»
«Laten wij toch vol verachting op het lichaam neerzien, omdat wij allen door eigen schuld ellendig en weerzinwekkend zijn, slechts vuilnis en wormen. Slapen is godvergetelheid, ondankbaarheid; het is een vlucht. Weten wij, of de bomen slapen? Slaapt het water? Beken staan nooit stil. Onophoudelijk dalen zij neer van de bergen in de dalen. Ze boren zich een weg door de muren van de nacht. Ze breken de stilte in duizend scherven en gooien de slaap bij elke bocht om.»

«Mijn lijf is zwaarder dan een steen», mopperde Juniper.

«Denk je soms, dat stenen slapen? Ze maken mij wakker. Hun stemmen van kwarts, van graniet, van bontgekleurd basalt, dreunt door de nacht. Ze gaan om met de sterren, hun verwanten, en soms ontspringt uit hun ontmoeting een vonk.»
«Maar de slaap is toch ook vruchtbaar», meende Juniper. «Een droom kan je even snel als een gebed naar wonderen dragen. Het rijk van de droom is de buur van het rijk van de stenen, waarvan u de muziek hoort. De droom spreekt schuldenaars vrij en maakt twijfelaars gelovig. Dankzij de droom staan de doden weer op en worden grijsaards jong....»

«Genoeg kletspraatjes! Weet je dan niet dat de droom een uitvinding van de duivel is? Het is een cadeau van duistere machten. Gebed krijg je niet cadeau; daar moet je moeite voor doen. En het gebed, het ontwaken van de ziel, is God welgevallig. Het is de onophoudelijke, aandachtige aanwezigheid van het hart, het is de anti-slaap ...
Sta op, broeder Juniper! Neem een voorbeeld aan broeder Rufinus, die zelfs in zijn slaap bidt! Wij moeten steeds voorbereid zijn op het bezoek van een engel.... Bidt met mij mee:

Heilige vrouwe Armoede, de genade van de Heer stelt mij in staat u te groeten, u met uw zuster de heilige Deemoed. Geen van u kan het bezit van mensen worden, tenzij hij eerst aan zichzelf sterft. Slechts dan zal de tweede dood hem niet treffen.»
En terwijl zij baden, ging de zon op, één uur te vroeg.

Bron

In de tijd dat Franciscus in de stad Gubbio vertoefde, dook daar in de omgeving een grote, woeste en bloeddorstige wolf op, die niet alleen dieren maar ook mensen verslond. En omdat hij zich dikwijls dicht bij de stad vertoonde, leefden de inwoners in grote angst, en was iedereen die de stad uitging gewapend alsof het oorlog was. Toch kon iemand die alleen was en hem tegenkwam niets tegen hem beginnen. Het werd zelfs zo erg, dat niemand de stad meer durfde te verlaten uit angst voor die wolf.

Franciscus had erg met de inwoners van de stad te doen en wilde de wolf gaan opzoeken, hoewel zij het hem sterk afraadden. Hij sloeg een kruis en trok met zijn gezellen de stad uit, geheel en al vertrouwend op God. Op het punt waar de anderen niet verder durfden, sloeg Franciscus de weg in naar de plek waar de wolf leefde. Daar gebeurde het, zoals de vele burgers zagen die naar dit wonder waren komen kijken, dat toen de wolf met opengesperde muil op Franciscus afkwam, Franciscus naar hem toeliep, een kruis over hem maakte en hem bij zich riep: `Kom hier, broeder wolf, ik gebied je namens Christus mij noch anderen kwaad te doen.' Een wonder geschiedde! Onmiddellijk nadat Franciscus het kruis had gemaakt, liet de geduchte wolf zijn bek dichtvallen en hield hij in. En zodra hij het gebod hoorde, kwam hij mak als een lammetje naar hem toe en ging voor zijn voeten op de grond liggen.

Franciscus sprak tegen hem.: `Broeder wolf, jij veroorzaakt in deze omgeving veel ellende en je hebt je afschuwelijk misdragen door schepselen van God zonder zijn toestemming te verminken en te doden. Je hebt niet alleen dieren gedood en verslonden, maar het ook gewaagd om mensen, die naar het beeld van God gemaakt zijn, te doden en te verminken. Hiervoor verdien je als gemene dief en moordenaar de galg, want alle mensen haten en vervloeken je, en de hele stad is je vijandig gezind. Maar, broeder wolf, ik wil jou vrede laten sluiten met de mensen zodat jij hun geen kwaad meer zult doen en zij jou al het kwaad dat je berokkend hebt zullen vergeven, en er geen mensen of honden meer op je zullen jagen.'

Op Franciscus' woorden gaf de wolf met bewegingen van zijn lijf, zijn staart en zijn oren en door het knikken met zijn kop te kennen dat hij ermee instemde en bereid was te gehoorzamen. Toen zei Franciscus: `Broeder wolf, als jij bereid bent vrede te sluiten en die te bewaren, beloof ik ervoor te zorgen dat jij je leven lang van de inwoners van deze stad te eten krijgt, zodat je geen honger meer hoeft te lijden; want ik weet best dat je door honger tot al die kwade dingen werd gedreven. Maar omdat ik deze gunst voor je zal vragen, broeder wolf, moet jij me beloven dat je nooit meer enig mens of dier zult schaden: beloof je dat?' De wolf knikte met zijn kop ten teken dat hij het beloofde. En Franciscus zei: `Broeder wolf, ik wil dat je op je erewoord zweert je aan deze belofte te zullen houden, zodat ik daar volledig op kan vertrouwen.'

En terwijl Franciscus zijn hand uitstak om een erewoord te krijgen, tilde de wolf zijn rechterpoot op en legde die gedwee in de hand van Franciscus, waarmee hij hem op zijn manier zijn erewoord gaf. Toen zei Franciscus: `Broeder wolf, ik gebied je in naam van Jezus Christus nu zonder enige schroom met me mee te komen, om deze vrede te gaan sluiten in naam van God.' En tot grote verbijstering van de inwoners die het zagen, liep de wolf als een mak lammetje met hem mee. Meteen ging dit nieuws als een lopend vuurtje de hele stad door, zodat iedereen, groot en klein, man en vrouw, jong en oud, naar het marktplein trok om Franciscus met de wolf te zien.

Toen al het volk zich daar verzameld had, ging Franciscus op een verhoging staan en hield een preek. Hij zei onder meer dat God beproevingen als deze toeliet vanwege de zonden, en dat het vuur van de hel, waarin de verdoemde zielen voor eeuwig branden, vele malen erger is dan de vraatzucht van de wolf, die alleen maar het lichaam kan doden. Hoezeer moet dus de muil van de hel gevreesd worden, als zo'n grote groep mensen al in angst en beven leeft om de muil van een klein dier. `Keert daarom terug naar God, beste mensen, en toont waardig berouw over uw zonden, dan zal God u in het heden van de wolf bevrijden, en in de toekomst van het hellevuur.'

Na afloop van zijn preek zei Franciscus: `Luister, mijn broeders: broeder wolf, die hier voor u staat, heeft me op zijn erewoord beloofd vrede met u te willen sluiten en u op geen enkele wijze ooit nog kwaad te doen, als u belooft hem elke dag zijn nodige voedsel te geven. Ik sta ervoor in dat hij zich strikt aan dit vredesverbond zal houden.' De burgers beloofden eenstemmig dat ze hem altijd te eten zouden geven.

En ten overstaan van iedereen zei Franciscus tegen de wolf `En jij, broeder wolf, beloof je de mensen dat je je aan het vredesverbond zult houden en nooit meer een mens of dier of welk schepsel dan ook zult belagen?' De wolf knielde neer, knikte met zijn kop en gaf door vriendelijke bewegingen van zijn lijf, zijn staart en zijn oren zo duidelijk mogelijk te kennen dat hij elke afspraak zou nakomen. Vervolgens zei Franciscus: `Broeder wolf, ik wil dat je, zoals je me buiten de poort je erewoord op deze belofte hebt gegeven, ook in aanwezigheid van alle mensen op je erewoord zweert dat je niet zult beschamen waarvoor ik heb ingestaan.' En de wolf tilde zijn rechterpoot op en legde die in de hand van Franciscus. Door dit alles werden de mensen met zo veel bewondering en blijdschap vervuld over de devotie van de heilige, het uitzonderlijke wonder en de vrede met de wolf, dat iedereen luid naar de hemel jubelend God loofde, omdat Hij Franciscus had gestuurd om hen door zijn goede daden van de muil van het woeste beest te bevrijden.

Nog twee jaar lang leefde de wolf daarna in Gubbio en ging als een tam dier de huizen langs, van deur tot deur, zonder dat hij iemand lastigviel of door mensen werd lastiggevallen. Hij werd door iedereen royaal gevoed en wanneer hij door de stad en langs de huizen liep, was er geen hond die tegen hem blafte. Na twee jaar stierf broeder wolf uiteindelijk van ouderdom, en dat betreurden de mensen zeer, want telkens wanneer ze hem zo mak door de stad zagen gaan, werden ze duidelijk herinnerd aan de deugd en de heiligheid van Franciscus.

Bron

Franciscus verlangde ernaar Christus zo getrouw mogelijk na te volgen. Alles wat daarbij kon helpen was welkom. Zo vroeg hij in 1224 toestemming aan de paus om een levende kerststal in te richten. Op die manier zouden hij en zijn volgelingen zich nog duidelijker Jezus' armoede voor de geest kunnen halen. Zijn levensbeschrijver vertelt het als volgt.

Waar hij vooral zijn zinnen op had gezet, wat hij het meest verlangde en zich onvoorwaardelijk had voorgenomen, was: overal en altijd het heilige evangelie te onderhouden en met uiterste nauwgezetheid en volledige inzet van zichzelf, met heel het verlangen van ziel en de vurigheid van zijn hart, volmaakt te doen wat onze heer Jezus Christus had geleerd, en zijn voorbeeld op de voet te volgen. Voortdurend bracht hij zich mediterend zijn woorden voor de geest en dacht hij diep over Jezus' leven na. Vooral de nederige gestalte waarin Hij geboren was, en de liefde, die Hij in zijn lijden had laten blijken, hielden zijn aandacht gevangen. Hij wilde aan bijna niets anders denken. Daarom moet ik wel vertellen en met eerbied in herinnering brengen, wat hij twee jaar voor zijn heerlijk afsterven in Greccio deed op de geboortedag van onze Heer Jezus Christus.

Daar woonde een zekere Johannes, een man van goede naam, die door zijn levenswijze zich die naam meer dan waardig toonde. De zalige Franciscus had een bijzondere genegenheid voor hem. Al was hij immers van adel en stond hij in zijn omgeving in hoog aanzien, zelf hechtte hij aan dat alles niet veel waarde en daarom had hij de adeldom van zijn ziel de voorkeur gegeven boven de adel van zijn geslacht.

Ongeveer twee weken voor Kerstmis liet Franciscus hem, zoals hij wel vaker deed, bij zich komen en zei: "Als je wilt dat we dit jaar in Greccio Kerstmis vieren, tref dan vlug voorbereidingen en doe precies wat ik je zeg. Ik wil de herinnering oproepen aan het Kind, dat in Bethlehem geboren is, en zo goed mogelijk met eigen ogen de pijnlijke en behoeftige omstandigheden zien, waarvan het, toen het nog maar net geboren was, al te lijden had; ik wil zien hoe het daar in een kribbe op stro lag tussen een os en een ezel." Toen zijn goede vriend dit hoorde, ging hij haastig aan het werk en trof alle voorbereidingen die de heilige hem had opgedragen.

De vreugdevolle dag kwam nader, het moment om juichend het gebeuren te herdenken, brak aan. Uit vele plaatsen waren de broeders uitgenodigd, de mensen uit de streek, mannen en vrouwen, zorgden, blij gestemd, voor fakkels en kaarsen om daarmee licht te brengen in die nacht, waarin een fonkelende ster met zijn licht alle dagen en jaren had verlicht. Tenslotte kwam ook de heilige en zag tot zijn vreugde dat voor alles gezorgd was. Men was een kribbe aan het maken en deed er stro in; ook werden er een os en een ezel bij gezet. Hier werd de eenvoud geëerd, werd de armoede tot iets verhevens gemaakt en de nederigheid aangeprezen. Greccio was als een nieuw Bethlehem. De nacht was helder als de dag, een verrukking voor mensen en dieren. En ze kwamen, mannen en vrouwen, opgetogen van een ongekende vreugde bij het zien van de geheel nieuwe manier, waarop het geheim werd gevierd. Het bos weergalmde van de stemmen en de rotsen kaatsten het geluid terug. De broeders zongen en brachten de Heer de verschuldigde lof. Het was een van juichen en jubelen vervulde nacht. Gods heilige stond voor de kribbe, telkens zuchtend uit diep medelijden, maar ook doorzinderd van een wonderlijke blijheid. Boven de kribbe werd de plechtige heilige mis gevierd en de priester werd bevangen van een ongekende ontroering.

Zo werd Franciscus de uitvinder van het gebruik om met een kerstmis een stalletje te zetten.

Bron

Nummer: Het zonnelied (Nederlandstalige versie)
Artiest: Angelo Branduardi
Lengte: 3:34

Och Vader hierboven, zorgt goed voor demane,
en ook voor desterrendaar aan 't firmament.
Laat in de donkerste pekzwarte nachten,
een klein lichtje branden, ja we zijn dat gewend.

Och Vader hierboven, zorgt goed voor dewind
die ritselt in 't koren of briest aan de zee.
Voor kwakkel en kraai, valk of Vlaamse gaai,
zelfs ons gedachten vliegen ermee.

Och Vader hierboven, zorgt goed voor hetwater
zo helder en bruisend, zo klaar en zo nat.
Onmisbaar voor vissers, boeren en brouwers,
want wat smaakt er beter dan een slokje van 't vat.

Och Vader hierboven, zorgt goed voor hetvuur
verwarmt mijn handen, mijn hart en mijn huis.
Vlammen verjagen, soms last niet te dragen,
Vader verlos ons van kwaad en van kruis.

Och Vader hierboven, zorgt goed voormoeder aarde,
ze draagt al uw schepsels met eindeloos geduld.
Door 't werk van handen, soms in arme landen
raakt de spaarpot en onze buik goed gevuld.

Och Vader hierboven, zorgt goed voor joenmensen,
voor broere, voor zuster, en ook voor het kind.
Ziet ons hier vluchten, wroeten en zuchten,
Vader, 't is t'hopen dat je 't de moeite nog vindt.

Och Vader hierboven, straks ga ikdood,
zorgt voor mijn ziele dat ze nooit meer verdwaalt.
En als ik soms peis op die allerlaatste reis,
droom ik dat 't leven zich eindeloos herhaalt.

Och Vader, hierboven, zorgt goed voorFranciscus.
Laat hem weer eten van joen dagelijks brood.
Maar zend hem nooit alleen hier beneden,
want wie weet verschiet hij zich dood.

Gij, Bron van vrede
maak mij tot een instrument van uw vrede.

Dat ik liefde zaai
waar haat heerst
en vergeving waar gekwetst is.

Dat ik eenheid zaai waar onenigheid is
en vertrouwen bij twijfel.

Dat ik waarheid zaai
waar dwaling is en hoop bij wanhoop.

Dat ik vreugde zaai
waar droefheid is
en licht zaai in de duisternis.

Gij Bron van vrede, laat mij toch troosten
in plaats van getroost te willen worden.
Laat mij liever begrijpen
dan begrepen te worden,
en liever beminnen dan bemind te worden.

Want in het geven ontvangen wij,
en in het vergeven wordt ons vergeven.

En door te sterven worden wij geboren
om te leven in eeuwigheid.

Nummer: Instrument of Peace
Artiest: The Canadian Tenors
Lengte: 3:16

De orde van de minderbroeders bestaat al meer dan 800 jaar! Franciscus trok in 1209 naar Rome om aan de paus de toestemming te vragen om met iets totaal nieuws te beginnen. Hij en zijn volgelingen wilden niet leven als monniken in grote machtige abdijen, maar gewoon tussen het volk. Ze wilden totaal geen bezit, zelfs geen vaste woonplaats. Ze trokken rond om te prediken en hielpen daar waar het nodig was. ‘Armoede’, ‘broederschap’, ‘vrede’ en ‘de mindere zijn’ waren hun idealen. Ze leefden van hun handenarbeid en als het echt nodig was, mochten ze bedelen. Ze waren allemaal gelijk aan elkaar of ze nu gestudeerd hadden of niet, priester waren of leek.
Stilaan kreeg Franciscus meer en meer broeders, na enkele jaren waren ze al met 3000.

Met zo een grote groep een zwervend bestaan leiden, is praktisch niet meer haalbaar. Ze begonnen zich stilaan op ‘vaste’ plaatsen te vestigen en er moest meer en meer ‘geregeld’ worden.

Bron

De Franciscan Friars of the Renewal zijn een katholieke congregatie met een afdeling in de Bronx, New York. Deze werd in 1987 opgericht door 8 broeders. Heel wat jongelingen voelen zich tot de congregatie aangetrokken. In deze documentaire wordt een blik gegeven op de congregatie, haar broeders en hun geloften. Deze congregatie is erg jong en helemaal niet zo oubollig zoals men zich vaak een congregatie voorstelt. De broeders skateboarden, hebben een band en organiseren zomeractiviteiten voor jongeren uit de buurt.

Als dochter van een Italiaanse edelman uit Assisi zou Clara worden uitgehuwelijkt om zo het bezit en aanzien van de familie te verstevigen.

Maar Clara had andere plannen. Onder invloed van Franciscus gaf ze haar maatschappelijke positie op en legde zich toe op eenleven in radicale armoede, in navolging van het evangelie. Al snel volgden andere vrouwen haar voorbeeld en zo ontstonden de‘Arme vrouwen van San Damiano’, de clarissen. Zij leidden een eerder teruggetrokken leven in gemeenschap gekenmerkt door handenarbeid en gebed. Clara ging de geschiedenis in als deeerste vrouw die een eigen kloosterregel schreef. Door haar naam Clara, ‘de lichtende’, werd zij de patrones van het weer. Vandaar de gewoonte om eieren naar de clarissen te brengen.

De zusters clarissen leven in het spoor van Clara van Assisi,de eerste vrouwelijke volgelinge van Franciscus.In de huidigetijd verlangenzij haar spiritualiteitvaneenvouden armoede,van stilte en gebedte beleven.

Elk klooster geeftdaar, vanuit de eigen plaats binnen de samenlevingenvanuit de eigen cultuur,vorm en kleur aan.

Bron en bron

Franciscaanse spiritualiteit is actueel. Franciscus en Clara van Assisi dagen ons uit om bewust te leven en keuzes te maken. Ze helpen ons om ballast overboord te gooien en tonen dat ook wij vandaag eenvoudig, kwetsbaar en verbonden kunnen leven, met aandacht voor stilte, voor de natuur en voor elkaar, hoe verschillend we allemaal ook zijn.

TAU gelooft dat er diepgang en spiritualiteit schuilt in ieder mens. Daarom wil TAU mensen de kans geven om het kleurrijke pallet van de franciscaanse traditie te leren kennen en te vertalen naar de context van het leven vandaag.

Om de eigen spiritualiteit samen te beleven, aan te wakkeren en te verdiepen. Door op weg te gaan met elkaar en verhalen te delen, door stil te vallen en het kleine te laten oplichten in het leven van elke dag. Met aandacht voor de natuur en voor de mensen om ons heen.

TAU richt zich op wat er leeft in mensen en in de samenleving, gaat ermee in dialoog en herbront zich steeds opnieuw, zodat de stroom in beweging blijft.Enkele initiatieven:

De Franciscaanse familie heeft een lange traditie van staptochten in het spoor van Franciscus naar Assisi. Korte en lange tochten, slapend op een slaapmatje of op hotel... Er zijn vele formules. Doorheen de jaren hebben al zowat duizend mensen aan één van deze tochten deelgenomen. Het zijn weldadige reizen die je in contact brengen met Franciscus van Assisi én met jezelf.

Deze traditie gaat verder. De tochten worden nu georganiseerd in de schoot vanTAU - franciscaanse spiritualiteit vandaag, want we blijven onverminderd geloven in de kracht van de voettochten. Ook voor mensen in onze tijd kunnen de staptochten heel inspirerend zijn.

Een man van zijn én onze tijd,gepassioneerd door zijn medemensen zijn vriend Jezus.

Ontdek doorheen vijf pakkende toespraken- in een hedendaagse avondvullende evocatiemet licht, muziek en zang -hoe verfrissend en vernieuwendzijn woorden wel zijn.

Vanaf 28 februari 2014 trekt deze nieuwe evocatie op exclusieve premièretour doorheen Vlaanderen:

• 21 & 22 februari in Schoten
• 28 februari in Hasselt
• 1 maart in Sint-Truiden
• 7 maart in Evergem
• 8 maart in Grimbergen
• 14 maart in Oostende
• 15 maart in Bekkevoort
• 21 maart in Aalst
• 22 maart in Antwerpen
• 28 maart in Westouter
• 29 maart in Tongeren

Wens je toegangskaarten? Bestel viareservatie@roeach.be,met duidelijke vermelding vannaam, aantal plaatsen enplaats van opvoering.

Studenten godsdienst en leerkrachten godsdienst kunneneen gratis toegangskaart aanvragen voor een van de voorstellingen doornaam, adres, school en plaats van voorstelling te mailen naarfranciscusevocatie@gmail.com! Meer informatie vind je ookop de Facebookpagina!

Bron/ Facebookpagina

Sinds 1 januari 1991 is op het landgoed Stoutenburg de Stichting Franciscaans Milieuproject actief. Dit project heeft als doel om de relatie tussen mens en natuur te verbeteren. Achterliggende gedachte is dat deze relatie ernstig verstoord is geraakt en daardoor veel problemen oplevert zowel voor de mens als voor de natuurlijke leefomgeving. Op het landgoed van elf hectare wil de Stichting mensen kansen bieden hun relatie met de natuur en het milieu te herstellen.

Uitgangspunt van het project is dat onze omgang met de natuur en het milieu zich radicaal kan vernieuwen, wanneer het gebeurt vanuit een religieuze optiek; vanuit het ervaren van de wezenlijke verbondenheid van al het geschapene, met elkaar en met de Schepper. De spiritualiteit van Franciscus en Clara van Assisi is voor ons hierbij een belangrijke bron van inspiratie.

Het hoofdgebouw, het "Kasteel" in de volksmond, wordt bewoond door de communiteit, een oecumenisch samengestelde woonwerkgemeenschap. Het dagelijks leven van de communiteit speelt zich af in een religieus dagritme. Daarin is naast tijd voor werk, ook tijd voor rust en inkeer en voor gemeenschappelijke activiteiten. Het is de communiteit die voor een belangrijk deel de doelstelling van het project vorm geeft. Zij ontwikkelt het landgoed tot een plaats waar de zorg voor natuur en milieu wordt voorgeleefd, gemediteerd en gevierd', zoals dat in de doelstelling staat geformuleerd.

De gemeenschap bestaat uit mannen, vrouwen en kinderen. De kerngroep wordt gevormd door een aantal volwassenen.De communiteit voert een milieuvriendelijk huishouden, kweekt groente en fruit in de ecologische moestuin en beheert het bos op ecologische wijze. Verder biedt ze een ervaringsplek aan mensen die kortere tijd willen meeleven. Per jaar leven zo'n honderd vrijwilligers voor kortere of langere tijd mee met de gemeenschap.

Tenslotte organiseert de communiteit activiteiten en cursussen die zich bewegen rond de thematiek milieu en spiritualiteit.

Bron

Nummer: Sint Franciscus
Artiest: Bart Peeters
Lengte: 3:7

O Sint-Franciscus,
u bleef bij de bewering
dat ontbering de weg is naar het hemelrijk
Dus bleef u kiezen
voor ascese in Assise
en vond u glamour maar wat troosteloos gezeik

Maar is geluk dan niet
een soort van pleister
die niet eens zo bijster
lang kleeft
Zoals een voetbal
die als bij toeval
dan toch nog even
langs de doellijn zweeft

O Sint-Franciscus
U was een diva
zonder antidepressiva
mijn mystieke held
U converseerde voortdurend
met de mussen
Hebben die beestjes ondertussen
al iets wezenlijks verteld?

En is geluk niet gewoon een soort van pleister
die niet eens zo bijster lang kleeft
Behalve dan bij u, o doorgedraaide sint,
die vindt dat je in armoe pas echt leeft

Uw mediaprofiel
zal nooit ten onder gaan
Hebt u dat werkelijk, Sint-Franciscus
zonder manager gedaan
Zonder businessplan, zonder productioneel nv
zonder printcampagnes, zonder radio of teevee?

Maar is geluk niet gewoon een soort van pleister
die niet eens zo bijster lang plakt
Voor u de hemel in het klad
maar voor mij eerder een rat die diamanten kakt

O Sint-Franciscus
Ik wil niet stressen
Maar zo'n consultatie
is dat duur?
Red alsjeblief mijn ziel
en geef me duizend levenslessen
Of plukt u liever verder bessen
in de natuur?

De Amerikaanse president Obama is 'enorm onder de indruk' van paus Franciscus. 'Hij brengt Christus' leer in de praktijk',verteldehij in een interview met televisiezender CNBC. 'Hij is ongelofelijk nederig en leeft enorm mee met de zwakken en de armen.'

Obama's bewondert hem niet vanwege 'één specifiek thema', maar doordat Franciscus 'mensen wil omarmen, in plaats van ze weg te duwen'. Hij probeert 'te kijken naar het goede, in plaats van ze te veroordelen.'

Nummer: Hands
Artiest: Jewel
Lengte: 3:45

Hij wist zijn eindelijk uur nu heel nabij,
En op een baar in schamele pij
Verlangde hij te stijgen:
Zoals een vogel die de nieuwe dag begroet
En ver de zon het oosten gloeien doet
Zijn lichte vleugel spreidt...

Hij bad: "Gij, Zon der zonnen, eeuwig Licht,
Eens heb ik U in een gedicht
Om al wat leeft geprezen:
Laat eenmaal nog Uw troubadour mij zijn
Om ook voor broeder dood een lofrefrein
Eer ik vertrek te zingen."

"Geloofd zij God voor die de ziel bevrijdt.
Het baat niet of men hem vermijdt,
Geen mens kan hem ontkomen.
Gelukkig wie zijn wil de Heer aanbood:
Hem zal geen tweede, eeuwige dood
Meer kunnen schaden."

bij de Transitus van Franciscus

Zonder kleren thuisgekomen,
want deze kleren ben ik niet.
Een rups in een onmetelijk woud,
een druppel die het nieuwe licht vangt,
licht dat nog nooit, dat altijd bestaan heeft.

Een kus op het voorhoofd, grond op de lippen,
voetspoortjes van torretjes, korrels bruine aarde,
kwijnend, koortsig, dankbaar, duizelend,
een nacht, een dag, een lied, een morgen.
Laten we opnieuw beginnen.
De zon schijnt al, de zon gaat onder,
broeders, broeders, ga nu maar.

Geen haan die kraait, maar krakend hout,
een aarde die zich nog eens omdraait,
kikkers en vlinders die krieken als kinderen,
vrolijk onder de zolder van God,
de laatste en de eerste adem,
heuvels in gebroken goud,
een druppel die het nieuwe licht vangt,
een rups in een onmetelijk woud.

Het kind in hem is gegroeid met de jaren;
bedelende mensengedaante in monnikspij.
Met dichterlijke geloofsvreugde dankt hij de zon
die zijn armoede wilt verwarmen.

De dag is blijkbaar uitgeput van geluiden,
vogels rusten luisterend naar zijn sermoen.
Moeheid van predikingsreizen legt hij in Gods handen
en in de schoot van een korte nacht.

Hij omarmt dankbaar de hele schepping,
aanschouwt de natuur met liefdevolle blik.
In het convent spreekt dikwijls zijn niet te duiden zwijgen.

Radicalisme straalt in zijn probleemloze eenvoud;
nu een gebeeldhouwde genade.
Franciscus' Zonnelied klinkt uit de steen.

Franciscus heeft, om U te ontmoeten,
Alles wat schittert afgedaan
Aan hals en hand, voorhoofd en voeten;
Want schamel wilde hij tot U gaan.

Maar niemand hebt Gij zó ontvangen,
O liefde, en als de dag begon,
Waart gij het, die zijn zuiv're zangen
Deed jubelen van zuster zon.

En moet ik óók zo tot U komen,
Afleggend waar mijn ziel mee speelt:
De rijke schat der schone dromen,
Het fonklend woord, het sierlijk beeld?

En moet ik langs de grauwe wegen,
In grove pij en ongeschoeid
Het geeslen voelen van den regen,
En hoe het eenzaam-zijn vermoeit.

Eer ik mij bij U neer mag leggen,
Gelijk een zwerver bij een bron,
En aan uw borst mijn zang mag zeggen
Voor broeder wind en zuster zon?

Als ik van U moet spreken, doe ik alle mooie woorden weg.
Ik wil maar liever weinig zeggen.
Ik wil maar liever enkele kale woorden zeggen.
Wat arme kale woorden, dat is mijn verhaal.
Mooie woorden denken alleen maar aan zichzelf,
ze weten van dienen niet.
De goede woorden zijn arm en naakt
als Franciscus.
Ze zijn trouw.
Enkele goede woorden, dat is genoeg.
Want er mag niets komen tussen U en mij.
Eigenlijk wil ik liever met U zwijgen.

Zijn stille stem verscheen
tusschen het scheemrend hout,
en alle dieren hoorden hem,
diep in het woud.

Het had een heldre klank
als oud en vroom latijn.
Toen wilden zij van heinde en verre
bij hem zijn.

Er gloorde door de stammen
een blauwe morgengloed.
Merels en wielewalen streken
er aan zijn voet.

Schuw gluurde tusschen blaren,
terwijl Franciscus bad,
een kleine hinde trillende
als een espenblad.

Het rijzig edelhert
met hooggetakt gewei,
in lange, ranke sprongen gleed
het naderbij.

Een pauw ontplooide pralend
zijn fonkelenden pronk,
een gouddoorgloeiden waaier die
weer statig zonk.

Uit bruine blaren hief
de slang zijn gladde kop,
met spitse, kronkelende tong
geruischloos op.

En anderen, de vossen waren er,
de haas, de wilde ezel,
een aap met witte bakkebaard,
eekhoorn en wezel.

En om dit helder zingen
had elk van hen, zijn aard
en eigenzin vergetend, zich
erbij geschaard.

Zoo teder zong Franciscus
hun van het dierenlot,
zij stonden onbeweeglijk in
het witte licht van God.

Hier, waar de heiligen van hun sokkels springen,
waar kerken tussen de huizen staan,
waar de straatjes maar zuinigjes de hemel laten zien
en oude mannen de taal van de duiven verstaan -
hier, waar op wijdse pleinen de schaduwen leren dansen
en de musea de glimlach van de Madonna's bewaren voor een volgende dag -
hier, waar de adem van de aarde heuvels opwerpt,
waar Francesco voor de zon steeds weer een nieuw lied uitvindt
en de horizon kwistig met haar rijk dom omgaat -
hier kun je,
van verre en dichtbij,
de bomen zien wandelen.

daar liep Francesco rond,

daar liggen zijn kinderjaren
met de schaduw van een stralende kern,

daar rukte hij zich van zijn wortels los
en plantte zichzelf in de Umbrische wind,

daar schonk hij de broeders de armoede,

daar strooide hij het zaad van zijn woord
voor de vogels, die gevederde engelen,

daar herriep hij reeds de latere beelden
van roem en heiligheid.

daar ging hij op moeder aarde liggen,
ademde op haar ritme,
luisterde naar haar verhaal
en vertelde dat verder,
zodat de vogels en hazen het verstonden,
de rotsen en het water,
de mensen en de bomen
en stof onder onze voeten
ook.

Gedichten via deze website

• Bij het begin van de lessenreeks kan men aan de leerlingen vragen waar zij aan denken bij de naam Franciscus. Allicht zullen de leerlingen verwijzen naar paus Franciscus I maar misschien denken zij ook aan Franciscus van Assisi. De leerlingen vertellen wat zij over deze persoon weten. Die info kan dan aangevuld worden met de informatie uit ‘het leven van Franciscus’. Over (de betekenis van) de stigmata moet men misschien wat meer uitleg geven aan de leerlingen (zie bijvoorbeeld: http://www.katholiek.nl/stigmata/).
• Men zou de lessen ook kunnen starten met een afbeelding van Sint-Franciscus en hen laten raden over welke heilige het gaat.
• Het is raadzaam om bij de introductie van de lessen al even met de leerlingen te bespreken waarom het relevant is om een figuur als Franciscus aan bod te brengen in de godsdienstlessen. Men kan hier al aanbrengen dat hij tot op de dag van vandaag mensen blijft inspireren en dat hij zelfs de huidige paus inspireerde bij zijn naamskeuze.
• Het leven van Franciscus is op zijn minst boeiend te noemen. Er bestaan dan ook heel wat romans en biografieën die dit levensverhaal in kaart brengen. Eventueel kan uit een dergelijke roman (enkele suggesties bij de achtergrondinfo) voorgelezen worden om het levensverhaal van Franciscus levendiger te maken. Voor jongere leerlingen is de reeks ‘Franciscus van Assisi, een levensloop in zeven delen’ zeer geschikt. Hierin wordt ook duiding gegeven bij de verschillende elementen uit de levensloop.
• Bij de impuls is een korte biografie te vinden. Deze kan klassikaal gelezen worden. De leerlingen vertellen wat hen treft in dit verhaal. Ze leggen uit welke elementen uit het levensverhaal ervoor zorgen dat Franciscus zo’n bron van inspiratie is voor mensen. Bij het levensverhaal plakken de leerlingen ook drie zelfgekozen kernwoorden. Ze geven aan waarom ze voor deze woorden kozen.
• Het levensverhaal (vooral de latere stadia) kan ook geëvoceerd worden aan de hand van de fresco’s van Giotto uit de kerk in Assisi.
• Men kan het levensverhaal eveneens duiden aan de hand van een documentaire. In deze documentaire worden ook spectaculaire beelden van de aardbeving in 1997 getoond, waarbij de kerk grotendeels werd verwoest.

• Rond het leven van Franciscus is het niet altijd eenvoudig om af te bakenen wat feit is en wat tot de legendevorming behoort. Dit geldt eigenlijk voor de meeste historische figuren. Toch kan het goed zijn om dit nog even aan de leerlingen duidelijk te maken. Men kan hen hierbij ook de vraag stellen of het eigenlijk wel zo belangrijk is om het onderscheid te maken tussen feit en legende. Waarom is dit wel of niet belangrijk?
• De verschillenden verhalen en legendes die bij de impulsen werden samengebracht, tonen verschillende facetten van Franciscus. Men kan de leerlingen in het algemeen die verschillende facetten in de verhalen laten zoeken om aan de hand daarvan een beeld van Franciscus te kunnen schetsen.
• Een mogelijke manier van werken is om de klas in groepjes te verdelen en elk groepje één verhaal te geven dat ze in eigen woorden aan de klas mogen vertellen en waarbij ze aangeven wat dit verhaal volgens hen over Franciscus zegt en eventueel ook welke boodschap Franciscus met zijn daden wil overbrengen.
• Een andere optie is om de leerlingen één of meerdere van de verhalen echt tot leven te laten brengen door hen dit na te laten spelen. De personages hoeven zich niet te beperken tot de personages die in het verhaal worden beschreven. Er kunnen bijvoorbeeld ook toevallige omstaanders zijn, die de gebeurtenissen van commentaar voorzien, etc. De leerlingen proberen vanuit hun eigen aanvoelen een rol op te nemen in het verhaal en gaan zo de interactie aan tussen het verhaal en het eigen leven.
• Men kan ervoor opteren om bij één of enkele van de verhalen langer stil te blijven staan, aan de hand van de volgende vragen en werkvormen.

De handelschool

• De leerlingen lezen de tekst en leggen uit wat volgens hen de levensvisie is van de vader van Franciscus. Wat vindt hij belangrijk in het leven en wat wil hij zijn zoon meegeven?
• De leerlingen vertellen of zij dit zelf ook belangrijk vinden in het leven en of hun ouders hen gelijkaardige levenslessen willen meegeven? Zo nee, wat vinden zij en hun ouders dan wel belangrijk en waarom?
• In welke zin is Franciscus eigenlijk heel anders geworden dan zijn vader? De leerlingen zoeken naar verschillende elementen in de tekst die eigenlijk het tegenovergestelde zijn van de levensvisie van Franciscus.

Is dit een mens?

• De leerlingen lezen het verhaal en geven aan waarin het verhaal een verhaal van een ommekeer is. Hoe staat Franciscus eerst tegenover leprozen en hoe staat hij er achteraf tegenover? Wat zorgde voor deze ommekeer?
• De leerlingen denken na over een situatie waarin zij zich zelf afzijdig houden van anderen, omdat ze er niet mee om kunnen of willen gaan. Wat doen zij dan zelf? Hoe vinden zij voor zichzelf excuses om hier niet mee om te moeten gaan? Wat houdt hen tegen? Zouden ze het ook anders kunnen doen?
• Men kan hier eventueel Levinas aanhalen en zijn visie op ‘het gelaat van de ander’, waarbij de ander een schepsel is dat een appel doet op mijn verantwoordelijkheid. Ook kan de link gelegd worden met het verhaal van de barmhartige Samaritaan.

Franciscus preekt voor de vogels

• De leerlingen lezen het verhaal en vertellen hoe dit verhaal op hen overkomt. Is het een ongeloofwaardig verhaal? In welke zin kan het toch geloofwaardig zijn als je het op een ander niveau leest. Wat zou je kunnen zien als een mogelijke boodschap van dit verhaal? Hoe komt deze preek over?
• Men kan hier het gesprek starten over de vraag of alle mensen volgens de leerlingen door God geschapen zijn en daarom God moeten danken.

Franciscus laat een worm voorgaan

• De leerlingen lezen het verhaal en geven aan of ze het al dan niet eens zijn met Franciscus’ keuze om de appel terug in het gras te leggen. Welke visie op het leven blijkt uit deze keuze? Zouden de leerlingen zelf een dergelijke keuze maken? Waarom wel of niet?
• Vanuit het verhaal kan men het gesprek starten over hoe mensen met de aarde en met de fauna en flora omgaan. Hoe zou de wereld er kunnen uitzien als iedereen meer zou denken als Franciscus. Is dat in onze wereld wel mogelijk?

Hoe Franciscus het geduld aanbeveelt

• Naar aanleiding van dit verhaal kan men het met de leerlingen hebben over geduld. We leven in een samenleving die heel erg op vooruitgang gericht is. Alles moet snel gaan en meteen beschikbaar zijn. Wat Franciscus in dit verhaal zegt, gaat daar tegen in. ‘Geduld is een schone deugd’, zegt men weleens en misschien is dat ook wel waar.
• De leerlingen vertellen wanneer zij al geduld moesten hebben en of dat geduld dan ook ‘beloond’ werd. Hoe komt het dat dingen waar je geduld voor moet hebben soms veel leuker en interessanter zijn. Waarvoor hebben we in onze wereld zo nog geduld voor nodig (al is het maar het geduld om te wachten tot een notenboom noten draagt, of het geduld om te wachten tot kaas rijp is of druiven klaar zijn om te plukken).
• Ook in de liefde of in vriendschappen hebben we soms geduld nodig, net zoals Franciscus ook met Masseüs geduld moet hebben. Wanneer zijn de leerlingen wel al eens ongeduldig in dergelijke kwesties? Kunnen ze wel geduld opbrengen voor anderen? Wat houdt dat in?

Franciscus wil de slaap afschaffen

• Deze tekst laat Franciscus zien als iemand die niet alleen mooie dingen predikt maar ook als iemand die heel veel van zichzelf en anderen eist. Het is niet voor niets dat hij op vrij jonge leeftijd stierf omdat hij zijn lichaam zoveel ontzegde. Op zich is het al interessant om dit aspect van Franciscus ook aan de leerlingen te tonen. De leerlingen geven aan waarin zich de ‘hardheid’ van Franciscus toont. Zouden zij zichzelf voor een hoger doel zoveel dingen kunnen ontzeggen?
• Het gesprek kan hier aangegaan worden rond de verhouding tussen lichaam en geest en waarom het belangrijk is om beide te verzorgen en te koesteren. Zijn de leerlingen soms te veel met één van beide bezig? Hoe komt dat?
• In onze samenleving zijn mensen vaak erg met hun lichaam bezig, misschien soms ten koste van hun geestelijk leven. Ook het omgekeerde is niet echt gezond. Een evenwicht vinden, is dan ook belangrijk. De leerlingen kunnen zoeken naar tips om zowel je fysieke als mentale gezondheid te onderhouden.

Over het zeer heilige wonder dat Sint-Franciscus verrichtte toen hij de bloeddorstige wolf van Gubbio bekeerde.

• Deze tekst over Franciscus is erg bekend. Het verhaal toont Franciscus als iemand met verzoenende krachten. De leerlingen lezen het verhaal en geven aan wat volgens hen de betekenis is van dit verhaal. Wat zegt dit verhaal over de impact die Franciscus had in zijn omgeving? Men kan met de leerlingen spreken over hoe verhalen een symbolische waarde kunnen hebben zonder dat ze daarom per se echt gebeurd zijn. Het kan ook interessant zijn om de leerlingen te laten nadenken over de vraag van wie of wat de wolf in het verhaal een symbool zou kunnen zijn.

Franciscus zet een kerststal op

• Het alom bekende gebruik van de kerststal gaat terug op Franciscus. De leerlingen vertellen eerst of zij zelf thuis een kerststalletje staan hebben in de kerstperiode en of zij al eens een levende kerststal hebben gezien (bijvoorbeeld in de stad, met de kerstperiode, of in de kerk).
• De leerlingen lezen de tekst en vertellen wat Franciscus voor ogen had met de levende kerststal. Wat wou hij door deze kerststal laten zien? Komt deze boodschap vandaag de dag nog altijd over? Als we vandaag de dag diezelfde boodschap van nederigheid en eenvoud zouden willen tonen, welke mensen/dieren zouden dan in de kerststal aanwezig moeten zijn?